Vào thời điểm này, bạn có lẽ đã nghe rất nhiều thông tin về bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus corona (nCoV) gây ra. Loại bệnh này xuất phát từ Vũ Hán – Trung Quốc. Tính đến thời điểm của bài viết này thì đã có:
- 80 người tử vong do viêm đường hô hấp cấp do virus corona, 2.800 ca nhiễm bệnh.
- Trong đó, 95% ca tử vong và hơn 50% ca nhiễm bệnh ở tỉnh Hồ Bắc.
- 55 ca nhiễm bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona bên ngoài Trung Quốc đại lục, bao gồm: Australia (4 ca), Pháp (3 ca), Hong Kong (8 ca), Nhật (4 ca), Macao (5 ca), Malaysia (4 ca), Nepal (1 ca), Singapore (4 ca), Hàn Quốc (3 ca), Đài Loan (4 ca), Thái Lan (8 ca), Mỹ (5 ca) và Việt Nam (2 ca).
Thông tin là vậy! Nhưng có bao nhiêu bạn đang đọc bài viết này hiểu rõ về các loại virus đằng sau bệnh cảm lạnh và cúm?
Vì thế trong bài viết này, blog sẽ giúp bạn hiểu sơ lược về những loại virus gây bệnh này nhé!
Đôi nét
Hầu hết chúng ta sẽ không vượt qua cả mùa đông mà không bị cảm lạnh vào một lúc nào đó. Trung bình, người lớn có từ hai đến năm lần cảm lạnh mỗi năm.
Trẻ em có trung bình từ bảy đến mười. Hơn 200 loại virus khác nhau có liên quan đến cảm lạnh, và những loại này có thể được chia nhỏ gọn hơn thành nhiều họ chính.
Virus gây cảm
Các loại virus gây cảm lạnh chủ yếu ở người là rhinovirus hay còn gọi là virus mũi. Virus này không được đặt theo tên của động vật có vú có sừng châu Phi / châu Á, mà từ “rhinos” Hy Lạp, có nghĩa là “mũi”.
Tên này liên quan đến thực tế là các con rhinovirus sao chép tốt nhất ở nhiệt độ được tìm thấy trong mũi (33-35˚C).
Đối với những người tò mò về mặt ngôn ngữ, từ ‘rhinoceros’ cũng có nguồn gốc từ Hy Lạp, có nghĩa là ‘sừng mũi’.
Có ba loài rhinovirus ảnh hưởng đến con người là A, B và C; với đường kính 30nm. Trong số này có một số lượng lớn các kiểu huyết thanh hay serotypes khác nhau.
Serotypes là những virus khác nhau về protein màng của chúng. Có hơn 150 loại huyết thanh khác nhau của rhinovirus đã được biết đến và tổng thể chúng chiếm 30-50% trong tất cả các trường hợp cảm lạnh.
Virus corona hay coronavirus là họ virus phổ biến nhất tiếp theo sau gây ra cảm lạnh, chiếm 10-15%, với 7 loài được biết đến có ảnh hưởng đến con người và có đường kính 120nm.
Chúng đã đứng sau một số trường hợp dịch bệnh cao, bao gồm cả dịch SARS vài năm trước và dịch coronavirus hiện tại ở Trung Quốc.
Triệu chứng
Các triệu chứng cảm lạnh do coronavirus gây ra có xu hướng nghiêm trọng hơn so với các triệu chứng gây ra bởi rhinovirus, và chúng cũng có thể gây viêm phổi.
Tên của chúng xuất phát từ tiếng Latin cho vương miện, ‘corona’, cho các hình chiếu bề mặt giống như vương miện của chúng.
Một loại virus khác có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn là virus cúm, chiếm 5-15%, có 3 loài được biết đến có ảnh hưởng đến con người và có đường kính 120nm.
Nhiễm virus này thường được gọi là cúm, với các triệu chứng bao gồm sốt. Có 12 loại huyết thanh được biết đến của virus cúm A, loại phổ biến nhất ở người và gây ra dịch cúm hàng năm trên toàn thế giới.
Tiêm ngừa
Không giống như hầu hết các loại virus cảm lạnh khác, bạn có thể tiêm ngừa virus cúm.
Điều này không thực tế – vì một số loại virus gây cảm lạnh và cúm, và chúng biến đổi nhanh chóng, rất khó để phát triển một loại vắc-xin có hiệu quả và không thể sản xuất một loại vắc-xin có thể bảo vệ chống lại tất cả các virus gây cảm lạnh.
Tuy nhiên, do các triệu chứng nghiêm trọng hơn và khả năng gây tử vong ở người già và dễ bị tổn thương, nên tiêm vắc-xin cúm hàng năm. Cụ thể, họ được cung cấp cho các nhóm có nguy cơ.
Hai lần một năm, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) chỉ đạo việc sản xuất vắc-xin cúm dựa trên dự đoán các chủng virus có khả năng lưu hành.
Mặc dù không đảm bảo rằng những người được tiêm phòng sẽ không bị cúm, nhưng hầu hết các năm, nó cung cấp sự bảo vệ tương đối tốt.
Việc tiêm phòng chỉ tốt như dự đoán; nếu các chủng trội khác với các dự đoán, vắc-xin có thể kém hiệu quả.
Điều trị
Các lựa chọn điều trị khác cho cảm lạnh là rất ít và xa. Vì cảm lạnh và cúm là do nhiễm virus, kháng sinh, điều trị nhiễm khuẩn, không hiệu quả.
Có bằng chứng tối thiểu về hiệu quả của các phương pháp điều trị khác như vitamin C, tỏi và mật ong.
Có một số bằng chứng cho thấy viên ngậm kẽm acetate làm giảm thời gian xuất hiện triệu chứng cảm lạnh tới một phần ba nếu chúng được dùng trong vòng 24 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng.
Câu chuyện
Chúng ta thậm chí không biết tất cả mọi thứ cần biết về virus gây cảm lạnh và cúm. Ngoài các loại virus mà chúng ta đã gặp, một số loại khác có thể gây cảm lạnh.
Virus hợp bào hô hấp (5%), virus parainfluenza (5%), adenovirus (<5%), enterovirus (<5%) và metapneumovirus (?%) đều là những loại khác.
Ngoài ra, trong 20-30% cảm lạnh, virus gây ra nó không thể được xác định. Trong các trường hợp, nó có thể là một loại virus đã biết, nhưng các loại khác có thể là virus gây cảm lạnh chưa được phát hiện.
Trong hầu hết các trường hợp, nếu bạn bị cảm lạnh, bạn chỉ bị nhiễm một trong những loại virus mà chúng ta đã đề cập ở đây.
Tuy nhiên, trong khoảng 5% trường hợp, những người bị cảm lạnh bị nhiễm cùng lúc nhiều loại virus.
Không phải lúc nào bạn cũng có thể biết mình đã nhiễm loại virus nào, vì các tùy chọn điều trị (hoặc thiếu) là giống nhau, do đó không đặc biệt hữu ích để xác định.
Tuy nhiên, có một số điều bạn có thể làm để giảm các triệu chứng – và hóa học có thể giúp đỡ, bạn có thể tham khảo thêm bài viết tại đây.
Bài viết đến đây là hết rồi. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn phần nào trong tương lai. Lần sau nếu có ai hỏi về chủ đề này thì hãy nhớ về hóa học đằng sau chúng nhé!
Tham khảo Compound Interest, C&EN, NCBI, Scientificamerican và Zing.
