Khi coronavirus tiếp tục lây lan, dẫn đến tâm lý hoang mang và việc mua bán đã càn quét các kệ siêu thị của nước rửa tay khô. Vậy có những gì trong loại nước rửa tay khô này và hiệu quả của chúng so với rửa tay truyền thống ra sao?
Trong bài viết này, tôi sẽ giúp bạn có cái nhìn khách quan hơn nhé!
Đôi nét
Rửa tay đã là một phong tục trong nhiều thế kỷ. Nhưng chỉ đến giữa những năm 1800, Ignaz Semmelweiss, một bác sĩ người Hungary, đã thiết lập mối liên hệ giữa rửa tay và ngăn ngừa sự lây lan của bệnh tật.
Semmelweiss xác định rằng các bác sĩ rửa tay trước khi đỡ đẻ đã làm giảm đáng kể số phụ nữ chết sau khi sinh con.
Ngày nay, chúng ta có một loạt các lựa chọn cho vệ sinh tay. Xà phòng cục, xà phòng lỏng, xà phòng kháng khuẩn, và tất nhiên nước rửa tay khô hay thuốc khử trùng tay cũng là một trong số đó.
Khi coronavirus lây lan, lời khuyên chính là đảm bảo bạn thường xuyên rửa tay. Nhưng thay vào đó mọi người hầu như chỉ sử dụng nước rửa tay khô, điều này thật sự ổn?
Để trả lời điều đó, chúng ta cần xem xét những gì có trong nước rửa tay khô. Nói chung, chúng có hai loại: có cồn và không cồn.
Hóa học đằng sau
Các loại nước rửa tay khô có cồn thường chứa ethanol, cùng loại cồn có trong bia và rượu vang.
Các loại cồn khác được sử dụng là isopropanol (thường được gọi là cồn xát), và ít phổ biến hơn là propanol. Thông thường, nước rửa tya khô chứa cồn có chứa từ 60-95% cồn.
Các nhà sản xuất thêm các thành phần khác vì nhiều lý do. Chúng bao gồm các tác nhân bổ sung có hoạt tính chống vi-rút hoặc vi khuẩn, chẳng hạn như chlorhexidine hoặc benzalkonium clorua.
Những thành phần này cũng là chìa khóa trong nước rửa tay khô không chứa cồn. Các thành phần như glycerol ngăn không cho tay bạn bị khô.
Hydrogen peroxide, được thêm vào một lượng nhỏ, ngăn ngừa ô nhiễm vi khuẩn của chất khử trùng.
Cồn có hiệu quả trong việc tiêu diệt hầu hết các vi khuẩn và vi-rút. Chúng ảnh hưởng đến cấu trúc của protein, khiến chúng bị biến dạng hoặc ‘biến tính’.
Thông qua đó, chúng phá hủy lớp vỏ bên ngoài của vi-rút và vi khuẩn, tiêu diệt chúng và ngăn ngừa nhiễm trùng.
Mặc dù chúng có hiệu quả trong hầu hết các trường hợp, nhưng có một số loại vi-rút mà chúng không thể tiêu diệt. Đây là những vi-rút không có lớp ngoài (được gọi là phong bì).
Coronavirus là một loại vi-rút có vỏ bọc, vì vậy cồn có hiệu quả chống lại nó. Các vi-rút không có vỏ bọc, chẳng hạn như norovirus, không bị giết bởi cồn.
Clorhexidine, đôi khi được thêm vào nước rửa tay khô có chứa cồn, có hiệu quả chống lại vi khuẩn và vi-rút. Có một số bằng chứng cho thấy việc bổ sung chất khử trùng có cồn làm tăng hiệu quả của chúng.
Benzalkonium clorua thường được sử dụng trong nước rửa tay khô không chứa cồn. Nó có một số hiệu quả chống lại vi khuẩn và hạn chế hoạt động chống lại vi-rút.
Nó cũng hoạt động chậm, có nghĩa là nước rửa tay khô không chứa cồn thường kém hiệu quả hơn so với loại có cồn.
Hiệu quả ra sao?
Có một vài tiêu chí mà nước rửa tay khô cần đáp ứng để có hiệu quả nhất. Nước rửa tay khô có cồn có hiệu quả hơn so với các loại không chứa cồn.
Tuy nhiên, tỷ lệ cồn theo thể tích cần ít nhất là 60%. Dưới mức này, chúng ít có khả năng tiêu diệt vi khuẩn và vi-rút trên tay bạn.
Hiệu lực của nước rửa tay khô chứa cồn tăng theo tỷ lệ phần trăm theo thể tích của cồn. Vì vậy, tỷ lệ phần trăm cao hơn có khả năng là tốt hơn.
Tuy nhiên, nồng độ rất cao (trên 95%) ít hiệu quả hơn. Điều này là do các protein không bị biến tính dễ dàng khi không có nước xung quanh.
Một yếu tố quan trọng khác là khối lượng nước rửa tay khô được sử dụng. Nó cần đủ để bao phủ tất cả các khu vực của cả hai tay – nếu không, bạn sẽ để lại những khu vực mà vi-rút và vi khuẩn có thể tiếp tục tồn tại.
Để rửa hết tay đúng cách, bạn cần sử dụng khoảng 3 ml nước rửa tay khô (khoảng một lòng bàn tay) và làm theo hướng dẫn theo các bước sau đây nhé!
- Thoa sản phẩm vào lòng bàn tay.
- Chà hai bàn tay vào nhau.
- Chà sản phẩm lên tất cả các bề mặt của bàn tay và ngón tay cho đến khi tay khô.
Cuối cùng, độ bẩn của tay bạn cũng là một yếu tố. Nếu chúng bị phủ bụi bẩn hoặc dầu mỡ, nước rửa tay khô sẽ không hiệu quả trong việc loại bỏ thứ này. Vi khuẩn hoặc vi-rút trong bụi bẩn trên tay bạn vẫn có thể tồn tại.
Với những cảnh báo này, thật dễ dàng để biết lý do tại sao các khuyến nghị tập trung vào rửa tay với xà phòng và nước.
Nếu bạn rửa tay trong khoảng thời gian 20 giây được khuyến nghị, nó sẽ loại bỏ bụi bẩn, dầu mỡ, vi-rút và vi khuẩn.
Khi được sử dụng để làm sạch, xà phòng hòa tan các hạt bụi bẩn, dầu mỡ, vi-rút và vi khuẩn có trong lớp dầu trên bề mặt da, sau đó có thể được tách ra khỏi da được làm sạch. Trong trường hợp này xà phòng đóng vai trò là chất hoạt động bề mặt, nhũ hóa dầu để cho phép chúng được mang đi bởi nước.
Khi nói đến các loại xà phòng, bất kỳ loại sẽ làm. Nó không cần phải là một loại xà phòng kháng khuẩn đặc biệt để có hiệu quả – thực tế, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những loại xà phòng này không hiệu quả hơn xà phòng thường .
Tất nhiên, bạn sẽ không luôn ở trong một vị trí để có thể rửa tay. Trong những trường hợp này, nước rửa tay khô chắc chắn có một vị trí và có thể giúp tránh vi khuẩn và vi-rút.
Tuy nhiên, khi so sánh giữa hai loại, thì rửa tay bằng xà phòng sẽ hiệu quả hơn. Vì vậy, bạn có thể ngừng lo lắng về việc không thể mua nước rửa tay khô ở bất cứ đâu ngay bây giờ!
Bài viết đến đây là hết rồi. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn phần nào trong việc ngăn ngừa coronavirus. Lần sau nếu có ai hỏi về chủ đề này thì hãy nhớ về hóa học đằng sau nó nhé!
Tham khảo CDC, Compound Interest, Wikipedia và WHO.
