Mang thai là điều hết sức thiên liêng của các bà mẹ nói riêng và gia đình nói chung. Trong quá trình này, cơ thể của người mẹ thay đổi rất nhiều từ tâm sinh lý, thể chất…
Một trong số đó góp phần quan trọng nhất trong sự hình thành của bào thai là các hormon. Chúng giúp cho sự phát triển của em bé, tuy nhiên không phải lúc nào chúng cũng có tác dụng dễ chịu lắm đâu.
Trong bài viết lần này, chúng ta sẽ tìm hiểu về hóa học đằng sau hormon thai kỳ cũng như những điều thú vị xung quanh chủ đề này nhé!
Giới thiệu
Sự cân bằng chính xác của các hormon là cần thiết cho một thai kỳ thành công. Hormone đóng vai trò là cơ quan truyền tin hóa học của cơ thể, gửi thông tin và phản hồi lại giữa các mô và cơ quan khác nhau.
Hormon di chuyển khắp cơ thể, thường qua máu và gắn vào protein trên các tế bào gọi là thụ thể (receptor) – giống như một chiếc chìa khóa vừa với ổ khóa hoặc tay vừa với găng tay.
Để đáp ứng với điều này, mô hoặc cơ quan đích thay đổi chức năng của nó để quá trình mang thai được duy trì.
Ban đầu, buồng trứng và sau đó là nhau thai là nhà sản xuất chính các hormone liên quan đến thai kỳ, rất cần thiết trong việc tạo và duy trì các điều kiện chính xác cần thiết để mang thai thành công.
Sau khi thụ thai, một phôi thai mới phải báo hiệu sự hiện diện của nó với người mẹ, cho phép cơ thể của bà ấy xác định bắt đầu mang thai.
Khi trứng được thụ tinh, nó di chuyển qua đường sinh sản nữ và vào ngày thứ sáu cấy vào tử cung sẽ tiết ra một loại hormone gọi là human chorionic gonadotropin (gọi tắt là hCG) trong quá trình này.
Hormone này đi vào tuần hoàn của mẹ và cho phép người mẹ nhận ra phôi thai và bắt đầu thay đổi cơ thể để hỗ trợ mang thai.
hCG ở người có thể được phát hiện trong nước tiểu sớm nhất là 7-9 ngày sau khi thụ tinh và được sử dụng như một chỉ số mang thai trong hầu hết các xét nghiệm mang thai không kê đơn.
Nó chịu một phần trách nhiệm cho việc đi tiểu thường xuyên của phụ nữ mang thai trong ba tháng đầu tiên.
Điều này là do mức độ hCG ở người tăng lên khiến cho máu chảy nhiều hơn đến vùng xương chậu và thận, khiến thận loại bỏ chất thải nhanh hơn trước khi mang thai.
hCG đi qua máu mẹ đến buồng trứng để điều chỉnh mức độ của các hormon tiền sản, estrogen và progesteron.
Sau đây, chúng ta sẽ tìm hiểu về 6 loại hormon thai kỳ quan trọng nhé!
hCG
hCG là một hormon quan trọng trong giai đoạn đầu của thai kỳ. Nó được sản xuất bởi nhau thai sau khi cấy ghép, và hỗ trợ chức năng của hoàng thể.
Hoàng thể là một cấu trúc tạm thời trong buồng trứng tạo ra các hormon chủ chốt khác trong thời kỳ đầu mang thai.
hCG cũng là hormon được phát hiện bởi các xét nghiệm mang thai. Nồng độ của nó tăng lên từ lúc thụ thai và đạt đỉnh 8 – 11 tuần.
Trong vài ngày đầu sau khi thụ thai, mức độ của nó quá thấp để phát hiện bằng các xét nghiệm mang thai, nhưng sau khi cấy ghép, mức độ của nó tăng gấp đôi cứ sau 48 giờ.
Bạn có thể tìm hiểu thêm bài viết về hóa học đằng sau que thử thai tại đây để biết thêm nhé!
Progesterone
Trong những tuần đầu của thai kỳ, hoàng thể sản xuất progesteron. Sau 8-12 tuần, nhau thai tiếp quản.
Progesteron kích thích sự phát triển của các mạch máu cung cấp niêm mạc tử cung. Nó cũng kích thích lớp lót giải phóng chất dinh dưỡng, cung cấp dinh dưỡng cho phôi sớm.
Ngoài ra, progesteron ức chế sự co bóp của cơ trơn của tử cung để nó phát triển thành em bé.
Nồng độ progesteron tiếp tục tăng khi quá trình mang thai diễn ra. Cùng với estrogen, nó thúc đẩy sự phát triển của mô vú và sự phát triển của tuyến sữa. Progesteron ngăn ngừa tiết sữa khi mang thai, chỉ bắt đầu khi mức độ giảm sau khi sinh.
Hormon này cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc chuẩn bị cho việc sinh nở: nó tăng cường các cơ thành chậu cần thiết cho quá trình chuyển dạ.
Việc nhận thấy sự tăng trưởng tóc khi mang thai? Điều đó cũng do progesteron!
Estrogen
Cũng giống như progesteron, hoàng thể sản xuất estrogen trong giai đoạn đầu của thai kỳ trước khi nhau thai tiếp quản. Estrogen thực sự là một nhóm tập hợp các hợp chất tương tự: oestron, oestradiol và oestriol.
Estrogen giúp tử cung phát triển và duy trì lớp lót. Nó hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, bao gồm sự phát triển của các cơ quan và hệ thống cơ thể. Nó cũng kích hoạt và điều chỉnh việc sản xuất các hormon thai kỳ quan trọng khác.
Prolactin
Prolactin là hormon chính cần thiết để kích hoạt sản xuất sữa mẹ. Nó mở rộng các tuyến vú để chuẩn bị cho điều này (mặc dù như mức progesteron đã lưu ý trước đó giúp ngăn chặn sự tiết sữa cho đến khi em bé được sinh ra).
Prolactin có các vai trò khác không liên quan đến sản xuất sữa. Nó góp phần vào sự phát triển của phổi và não của thai nhi, và cũng là hệ thống miễn dịch của mẹ dung nạp cho thai nhi.
Relaxin
Mức độ relaxin cao nhất trong ba tháng đầu của thai kỳ, nhưng nó có mặt trong suốt quá trình. Nó có một số vai trò, bao gồm cấm co bóp cơ tử cung để ngăn ngừa sinh non.
Tên relaxin cho thấy một vai trò quan trọng hơn. Nó làm thư giãn các mạch máu, tăng lưu lượng máu đến nhau thai và thận. Điều này giúp cơ thể mẹ đối phó với nhu cầu oxy và chất dinh dưỡng từ em bé đang phát triển tăng lên.
Relaxin cũng giúp cơ thể mẹ chuẩn bị sinh. Nó làm thư giãn các khớp trong khung chậu và làm mềm và mở rộng cổ tử cung để giúp việc sinh nở dễ dàng hơn.
Oxytocin
Oxytocin chỉ xuất hiện với số lượng đáng kể vào cuối thai kỳ, mặc dù nó có mặt với số lượng thấp hơn trước đó. Mức độ của nó tăng lên khi bắt đầu chuyển dạ, gây ra các cơn co thắt.
Ảnh hưởng phụ của các hormon thai kỳ
Nồng độ progesteron và estrogen cao rất quan trọng cho một thai kỳ khỏe mạnh nhưng thường là nguyên nhân gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn phổ biến ở người mẹ, đặc biệt là khi chúng tác động lên não.
Cho đến khi cơ thể mẹ thích nghi với mức độ cao hơn của các hormon này, sự thay đổi tâm trạng có thể rất phổ biến. Phần lớn phụ nữ sẽ bị ốm nghén – cảm giác buồn nôn, bất cứ lúc nào trong ngày, có thể dẫn đến nôn mửa.
Nguyên nhân chính xác của ốm nghén vẫn chưa được biết nhưng có khả năng là do sự gia tăng nhanh chóng của: estrogen và progesteron; hCG ; hoặc một loại hormon tuyến giáp có liên quan chặt chẽ được gọi là hormon kích thích tuyến giáp giảm trong thời kỳ đầu mang thai, mặc dù nó có thể được gây ra bởi sự kết hợp của tất cả những thay đổi nội tiết tố này.
Ốm nghén thường bắt đầu vào khoảng tuần 5-6 của thai kỳ và sẽ giảm dần vào tuần 12-16, mặc dù một số phụ nữ phải chịu đựng trong suốt thai kỳ.
Nhiều phụ nữ cảm thấy đau và khó chịu ở xương chậu và lưng dưới trong ba tháng đầu. Điều này chủ yếu là do một loại hormon gọi là relaxin.
Relaxin có thể phát hiện vào tuần 7-10 và được sản xuất trong suốt thai kỳ. Hormon này giúp thư giãn các cơ, khớp và dây chằng của mẹ để nhường chỗ cho em bé đang lớn.
Tác dụng của relaxin tập trung nhiều nhất ở vùng xương chậu; làm mềm các khớp xương chậu thường có thể dẫn đến đau ở khu vực này. Các khớp mềm hơn cũng có thể làm giảm sự ổn định và một số phụ nữ có thể nhận thấy nó khó cân bằng hơn.
Ngoài ra còn có sự gia tăng táo bón liên quan đến giảm chuyển động đường ruột vì relaxin và sự phát triển của thai nhi.
Mặc dù đôi khi không thoải mái và bực bội, tất cả những tác dụng phụ này thường sẽ giảm bớt hoặc thậm chí giảm dần vào cuối tuần 12 của thai kỳ.
Trên đây là một vài điều thú vị về hormon thai kỳ. Hi vọng sẽ giúp ích cho các bạn trong tương lai. Lần sau nếu có ai hỏi về chủ đề này thì hãy nhớ về hóa học đằng sau chúng nhé!
Tham khảo Yourhormones, Compound Interest và EVA.
